Welkom bij Wijngaard De Steenen Beer

Biologische wijngaard De Steenen Beer is gevestigd in Hulten, Noord-Brabant.

Over De Steenen Beer

De Stenen Beer, ooit van gehoord? Vast niet en velen met u. Kees van den Nieuwenhuizen en Theo van Opstal van Heemkring Molenheide proberen wat meer bekendheid aan deze 'duiker' te geven, die van cultuurhistorische waarde is en midden in het landschap vlakbij de Wierkstraat in Rijen ligt. Want Tilburg rukt op en door onwetendheid zou het bruggetje over het Derde of Kleine Leike in een vloek en een zucht opgeruimd kunnen zijn.

'Een beer is een duiker', zegt Christ Buiks in zijn boek Veldnamen in de gemeente Gilze en Rijen, 'die vroeger van uitgeholde boomstammen, biervaten en dergelijke en later van steen werd gemaakt.' Volgens Van Dale's Groot Woordenboek der Nederlandse Taal is een duiker 'een koker onder een weg tot het afvoeren of inlaten van water'. De Rijense duiker van nu is ongeveer vier meter breed en opgemetseld uit kloostermoppen, grote bakstenen, die hun naam danken aan het feit dat ze in de middeleeuwen al in de kloosters gebakken werden. De betreffende stenen zijn van later datum en werden gemaakt om de Stenen Beer te herstellen.

HOOIWEG

"De Stenen Beer ligt er al heel lang," weten Van Nieuwenhuizen en Van Opstal, "maar nooit heeft er iemand waarde aan gehecht. Mede doordat hij niet meer aan de openbare weg ligt, geen dienst meer doet als brug en het leike geen waterloop meer is, is hij in de vergetelheid geraakt. Hadden we niet in de heemkring gezeten, dan was het ons waarschijnlijk ook zo vergaan." Door hun deelname aan de Werkgroep Toponiemen en de voorbereidingen voor het Veldnamenboek van Christ Buiks was de belangstelling van de beide heemkringleden voor de Stenen Beer echter gewekt en zijn ze naspeuringen gaan doen.

"Vroeger ging er de zogenaamde Hooiweg overheen," weten de twee. "Dat was een zandweg, die vanaf de Mosstraat naar Hulten en vervolgens naar Gilze en Alphen liep. Het was een weg binnendoor voor de boeren uit de hele streek die hooi in de Biesbosch gingen halen. Dat gebeurde vroeger veel, omdat de grond daar rijker was dan hier. In de hooitijd namen de boeren een flinke voorraad brood en spek mee als ze die kant uit gingen, want ze bleven er, afhankelijk van het weer, soms wel een hele week bivakkeren. Ze hakten wat griend, bonden dat bij elkaar en tastten daar het eerste hooi op. En daaronder sliepen ze." In zijn genealogisch onderzoek naar de voorouders van zijn vrouw, vond Theo van Opstal, ene Cornelis de Swart, die in juli 1777, samen met zes anderen, bij het hooien in de Prikpolder in de Biesbosch verdronken is. "Dus toen gingen de boeren hier uit de streek al die kant uit om te hooien," concludeert hij. In het streekarchief in Oosterhout hebben de heren in de legger 'waterlopen' naar het Derde Leike gezocht, maar ze kwamen niet verder dan 1820. "Op een kaart van dat jaar is de Hooiweg te zien, net als op een andere kaart 'verkend in 1868'. Ook in het archief van Waterschap De Donge waren geen nadere gegevens te vinden; door een reorganisatie was het er zoeken naar een speld in een hooiberg. Maar we denken dat de duiker rond 1800 door het waterschap als bruggetje over de waterloop is aangelegd."

"In en rond Rijen waren natuurlijk heel veel leien. Door de Akkerlei bijvoorbeeld liep vroeger het industriewater en door dit Derde of Klein Leike de waterafvoer van de Donge. Met de ruilverkaveling zijn de leien allemaal verlegd en dit leike heeft nu geen functie meer. Het doet alleen nog dienst als afscheiding tussen de volkstuintjes die bij de Wierkstraat liggen en een Hultens boerenbedrijf."

GROTE KRAAN

De eigenaren van de volkstuinen hebben inmiddels bij hun pad een straatnaambordje met daarop 'Stenen Beer Pad' gezet en in de volksmond heet het hele gebied nog de Stenen Beer. Toch zijn Van den Nieuwenhuizen en Van Opstal bang dat straks niemand erg in het bruggetje heeft. "De gemeente Tilburg is op zo'n kilometer of anderhalf genaderd en vandaag of morgen komt er een grote kraan, die de Stenen Beer opruimt, terwijl de opdrachtgever niet eens weet wat ie ruimt. Door er de aandacht op te vestigen, willen we deze duiker proberen te beschermen en zien te voorkomen dat, als gemeentes straks over landschapsinrichting gaan praten en het gebied een andere bestemming krijgt, hij ineens weg is." Wat de volgende stap van de heren zal zijn? "We sturen de informatie die we ingewonnen hebben naar de betreffende ambtenaar op het gemeentehuis. Die heeft toegezegd onze gegevens aan te vullen en in te dienen bij de instanties, die betrokken zijn bij het behoud van dergelijke objecten. Natuurlijk mag de Stenen Beer een monument worden, maar dat hoeft wat ons betreft niet. Als hij maar niet verloren gaat. Wel zou het mooi zijn als er in de toekomst een fietspaadje naar toe loopt, zodat mensen de Stenen Beer ook eens kunnen bezichtigen. Nu is hij alleen te bereiken door met je laarzen aan over het land van de aangrenzende boer te lopen en dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling. We blijven de ontwikkelingen natuurlijk op de voet volgen."

Wie nog aanvullende informatie heeft over de Stenen Beer, kan contact opnemen met Kees van den Nieuwenhuizen, tel. 0161-220813 of Theo van Opstal tel. 0161-451497.

Bovenstaand publicatie verscheen op 17 december 2003 in weekblad Gilze-Rijen en is overgenomen met toestemming van de heemkring Molenheide en Mariëlle van Hezewijk.

In maart 2022 was de waterstand hoog, wat mooie nieuwe beelden opleverde.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nervatuur Groep